Saturday, September 17, 2016

Kanz al-Raghibin Syarh Minhaj al-Thalibin


Kitab Kanz al-Raghibin Syarh Minhaj al-Thalibin (كنز الراغبين شرح منهاج الطالبين) merupakan sebuah karya fiqh dalam mazhab Syafi’i yang disusun oleh al-Imam al-Hafiz Jalaluddin Muhammad bin Ahmad bin Muhammad bin Ibrahim bin Ahmad bin Hasyim al-Mahalli al-Mishri al-Syafi’i (791-864H), seorang tokoh ulama mazhab Syafi’i yang terkenal.

Kitab yang terkenal di kalangan ulama mazhab sebagai Syarh al-Mahalli ‘ala al-Minhaj ini, adalah sebuah kitab huraian yang agak ringkas bagi kitab Minhaj al-Thalibin karya al-Imam Abu Zakariyya Yahya bin Syaraf al-Nawawi (676H).

Berdasarkan edisi yang diterbitkan oleh Dar al-Minhaj (2013), isi kandungan kitab ini di bahagikan kepada 4 juzuz, yang dicetakkan dalam dua jilid.

Kitab ini telah mendapat perhatian para ulama dan telah diberikan komentar (hasyiah) oleh beberapa orang ulama, antaranya;

1)        Syaikh Jalaluddin Abu al-Baqa’ Muhammad bin Abdul Rahman al-Bakri al-Shiddiqi al-Mishri (891H), melalui karyanya al-Ibtihaj bi Hawasyi al-Minhaj ‘ala  Syarh al-Mahalli.

2)          Syaikh Hasan bin Ali bin Yusuf al-Haskafi al-Halabi (Ibn al-Suyufi) (925H)       

3)            Syaikh Abu al-Hasan Muhammad bin Muhammad bin Abdul Rahman al-Bakri al-Shiddiqi (952H).

4)      al-Imam ‘Amirah (‘Umairah), Syihabuddin Ahmad al-Burullusy (957H), melalui karyanya  Hasyiah ‘Amirah ‘ala Syarh al-Mahalli ‘ala Minhaj al-Thalibin.

5)            al-Imam Ahmad bi Ahmad bin Abdul Haqq al-Sunbathi (995H).

6)        al-Imam Badruddin Abu al-Fadhl Abu al-Barakat Muhammad bin Muhammad bin Ahmad (984H) –terkenal dengan nama Ibn Radiyuddin al-Ghazzi al-‘Amiri al-Qurasyi. Beliau menyusun dua buah hasyiah bagi kitab Syarh al-Mahalli ini.

7)      Syaikh Badruddin Muhammad bin Muhammad al-Kurkhi al-Bakri al-Syafi’i (1006H).

8)         Syaikh Ali al-Muniri (1014H) melalui karyanya al-Kasyf al-Mujalla fi al-Kalam ‘ala al-Minhaj  wa al-Syarih al-Mahalli.

9)           Syaikh Zainul ’Abidin bin Abdul Rauf al-Munawi (1022H).

10)    Syaikh Nuruddin Ali bin Yahya al-Zayyadi al-Mishri (1024H)  

11)     Syaikh Muhammad bin Abdullah, Ibn al-Naqib al-Beiruti al-Syafi’i (1064H), melalui karyanya Fath  al-Tajalli ‘ala al-Minhaj wa al-Mahalli.

12)       al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Ahmad bin Salamah al-Qalyubi al-Mishri (1069H), melalui karyanya Hasyiah Qalyubi ‘ala Syarh al-Mahalli ‘ala Minhaj al-Thalibin.

13)    Syaikh Abdul al-Barr bin Abdullah bin Muhammad bin Ali al-Mishri al-Ajhuri (1070H).

14)         Syaikh Muhammad bin Khalaf al-Mishri al-Syazali al-Syafi’i.

Di antara hasyiah-hasyiah yang disebutkan di atas, ada dua hasyiah yang paling terkenal dan menjadi rujukan para ulama, khususnya di kalangan ulama terkemudian (mutakhir), iaitu;
      
      a) Hasyiah ‘Amirah (‘Umairah) ‘Ala Syarh al-Mahalli, karya al-Imam ‘Amirah, Syihabuddin Ahmad al-Burullusy (957H).

   b) Hasyiah Qalyubi ‘ala Syarh al-Mahalli ‘ala Minhaj al-Thalibin, karya al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Ahmad bin Salamah al-Qalyubi al-Mishri (1069H).

Berdasarkan beberapa cetakan mutakhir, kedua-dua hasyiah ini telah diterbitkan bersama dalam sebuah kitab, seolah-olah kedua-duanya hanyalah satu kitab sahaja. Dalam beberapa cetakan kedudukan Hasyiah al-Qalyubi biasanya diletakkan di atas Hasyiah ‘Amirah. Oleh itu, ia telah diterbitkan dengan judul gabungan dua kitab, iaitu “Hasyiata Qalyubi wa ‘Umairah ‘ala Syarh al-Mahalli ‘ala Minhaj al-Thalibin” (حاشيتا قليوبي وعميرة على شرح المحلى على منهاج الطالبين). 

Kitab Kanz al-Raghibin ini boleh dibaca dan dimuat turun melalui pautan berikut;

       1.       http://waqfeya.com/book.php?bid=10894
       2.      http://feqhweb.com/vb/t21626.html   

       Semoga bermanfaat. 

Thursday, September 8, 2016

al-Manhaj al-Qawim bi Syarh Masa-il al-Ta'lim


Kitab al-Manhaj[1] al-Qawim bi Syarh Masail al-Ta’lim atau al-Manhaj al-Qawim Syarh ‘ala al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah[2] disusun oleh  al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Muhammad Ibn Hajar al-Haytami al-Makki al-Syafi’i (909-974H) sebagai huraian bagi kitab Masa-il al-Ta'lim (al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah) karya al-Imam Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).

Di antara kitab-kitab huraian (syarah) bagi kitab al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah, maka kitab al-Manhaj al-Qawim adalah kitab yang paling terkenal dan banyak menjadi rujukan para ulama mazhab. Kitab ini telah diberi komentar (hasyiah) oleh beberapa orang ulama, antaranya;

a)  al-‘Allamah al-Syaikh Muhammad bin Sulayman al-Kurdi (1127-1194H), dengan dua karyanya, iaitu “ al-Hawasyi al-Madaniyyah ‘ala al-Manhaj al-Qawim[3] dan Hasyiah al-Shughra 'ala al-Manhaj al-Qawim[4].

b) Syaikh Abdullah bin Sulaiman bin Abdullah al-Jurhazi (1128-1201H), dengan karyanya Hasyiah al-Jurhazi ‘ala al-Manhaj al-Qawim.

c)   Syeikh al-‘Allamah Muhammad Mahfuz bin Abdullah  bin Abdul Mannan al-Tarmasi (1285-1329H), dengan karyanya Hasyiah al-Tarmasi ‘ala al-Manhaj al-Qawim, atau judul asalnya Muhibah Zil Fadhl `ala Syarh al-'Allamah Ibnu Hajar 'ala Muqaddimah Bafadhal.

d)   Syaikh Shalih bin Muhammad Bafadhal al-Makkiy (1333H) dengan karyanya Hasyiah al-Maslak al-Qawim ‘ala al-Manhaj al-Qawim Syarh Masa-il al-Ta’lim.

Kitab al-Manhaj al-Qawim boleh dibaca secara online melalui pautan http://islamport.com/d/2/shf/1/15/754.htmlBerikut saya lampirkan pautan dua buah edisi terbitan kitab ini; 

1)   Kitab al-Minhaj al-Qawim Syarh ‘ala al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah fi al-Fiqh Syafi’i. Terbitan Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, Beirut - dengan cetakan pertama pada tahun 2000. Baca dan muat turun kitab ini melalui pauta http://waqfeya.com/book.php?bid=10843 atau terus di pautan https://ia801001.us.archive.org/21/items/FP70615/70615.pdf.

2)  Kitab al-Minhaj al-Qawim  fi Masa-il al-Ta’lim Syarh ‘ala al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah fi al-Fiqh al-Syaf’i. Terbitan Dar al-‘Ulum al-Insaniyyah, Damsyiq – dengan cetakan ketiganya pada tahun 1998. Baca dan muat turun kitab ini di pautan https://ia902309.us.archive.org/28/items/WAQ110533/110533.pdf.

Semoga bermanfaat.


[1] Kitab ini ada yang dicetakan dengan judul al-Minhaj al-Qawim (المنهاج القويم).

[2] Kitab ini, ada yang diterbitkan dengan  dengan menggabungkan kedua-dua judul menjadi satu judul, iaitu  al-Minhaj al-Qawim fi Masa-il al-Ta’lim ‘ala al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah fi ql-Fiqh al-Syafi’i ("المنهاج القويم في مسائل التعليم على المقدمة الحضرمية في الفقه الشافعي") lihat edisi terbitan Dar al-‘Ulum al-Insaniyyah, Dimasyq, cetakan 3 (1998).

[3] Ia terkenal juga sebagai Hasyiah al-Kurdi ‘ala al-Manhaj al-Qawim. Jika disebut  Hasyiah al-Kubra ‘ala al-Manhaj al-Qawim, ia juga merujuk kepada kitab ini.

[4] Ia merupakan huraian kitab al-Manhaj al-Qawim yang lebih ringkas berbanding kitab huraian sebelumnya.

Thursday, September 1, 2016

Karya Fiqh Mazhab Syafi'i Abad ke 13 Hijrah (1200 - 1299H)


01.  Abdullah bin Sulaiman bin Abdullah al-Jurhazi  (1128-1201H)
a)     Hasyiah ‘ala al-Manhaj al-Qawim bi Syarh Masail al-Ta’lim[1] 
b)     Hasyiah ‘ala Bidayah al-Hidayah[2]  
c)      al-Fatawa  
d)     Syarh al-Zubad.

02. al-Jamal, Sulaiman bin Umar bin Manshur  al-Ujaili (1204H)
b)       Taqrirat ‘ala Fath al-Jawwab bi Syarh Manzumah Ibn al-‘Imad[4] 

03.  Sulaiman bin Muhammad bin ‘Umar al-Bujairimi al-Azhari (1131-1221H)
a)        Tuhfah al-Habib 'Ala Syarh al-Khathib[5] 
b)       Hasyiah al-Bujairimi ‘ala Syarh al-Manhaj[6] 

04. Abdullah bin Hijazi bin Ibrahim al-Syarqawi (1150-1227H)
a)        Hasyiah Tahzib al-Thullab
c)        Fath al-Qadir al-Khabir bi Syarh Taysir al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i[8]

05.  Ahmad al-Mihiy al-Syibiniy al-Nu’maniy [9]    
a)     Hasyiah ‘Ala Syarh al-Sittin Mas-alah[10]

07. Abdul Shamad al-Jawi al-Falimbani (1116 H/1704 M - 1203 H/1789 M )

08.Muhammad Arsyad al-Banjari (1122-1227H/1710-1812M)
a)     Sabil al-Muhtadin

09. Musthafa bin Muhammad bin Yusuf bin Abdul Rahman al-Shafawi al-Qal-‘awi (1158-1230H/1745-1815M)
a)     Hasyiah ‘Ala Syarh Abi Syuja’ li Ibn Qasim al-Ghazzi

10.   al-‘Alim al-‘Allamah al-Syaikh Muhammad Shalih bin Syaikh Ibrahim al-Rayyis  (1187 H/1773M -1240 H/1824 M)
a)     Syarh Manzhumah al-‘Azizi (منظومة العزيزي شرح)[12].

11.   al-'Allamah al-Sayyid Yusuf bin Muhammad bin Yahya bin Abu Bakr bin Ali al-Baththah al-Ahdal al-Husaini al-Zabidi (1246H)         
a)     Irsyad al-Anam ila Syarh Faidh al-Malik al-‘Allam[13]
b)  Ifham al-Afham Syarh Bulugh al-Maram

12.  Syaikh Muhammad bin Abdul Karim al-Turmanini (1198-1250H/1784-1834M)
a)     Hasyiah ‘ala Manhaj al-Thullab (حاشية على منهج الطلاب)

13.   Syaikh Daud bin Abdullah al-Fathani (1265H)           
b)     al-Shaid wa al-Zaba-ih
c)      Bulugh al-Maram pada bicara muqaranah takbiratul ihram
d)     Ghayah al-Maram (Manasik al-Haj wa al-‘Umrah)
e)     Ta’liq al-Lathif mimma Yata’alaq bi Jawaz Ta’azzur al-Jumu’ah.
i)       Munyah al-Mushalli
k)     Furu’ al-Masa-il
l)       al-Bahjah al-Mardiyah[15]

14.  Al-‘Allamah Sayyid Abdullah bin ‘Umar bin Abu Bakr bin Yahya al-‘Alawi al-Hadhrami al-Syafi’i  (1209-1265H/1794-1849M)                    
           a)     Safinah al-Shalah  (سفينة الصلاة)  
           b)     al-Sayuf al-Bawatir liman Yaqdim Salat al-Subh 'ala al-Fajr 
                  al-Akhir (السيوف البواتر لمن يقدم صلاة الصبح على الفجر الآخر)
           c)    Fatawa Syar'iyyah
           d)     Manasik al-Hajj wa al-‘Umrah wa Adab al-Ziyarah 
                  al-Nabawiyyah (مناسك الحج والعمرة وآداب الزيارة النبوية)

15. Abdullah bin Ahmad Ba Sudan al-Hadhrami (1178-1266H)
a)     Syarh al-Risalah al-Jami’ah wa al-Tazkirah al-Nafi’ah[16]

16.  Al-‘Allamah Syaikh Salim bin Abdullah bin  Sumair al-Khudhari al-Hadhrami (1270 /1855M)
       a)     Safinah al-Naja fi Ushuluddin wa al-Fiqh ‘ala Mazhab al-Syafi’i

17. Sa’id bin Muhammad Ba ‘Ali Ba’isyn al-Daw’ani al-Hadhrami (1270H)
a)     al-Mawahib al-Sunniyyah bi Syarh al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah[17]  
b)     Busyra al-Karim bi Syarh Masa-il al-Ta’lim [18]

     18.  Syaikh Abdullah bin al-Husain bin Thahir bin Muhammad bin Hasyim 
             Ba’alawi (1272H)

19.  ‘Umar bin al-Habib Hamid bin ‘Umar Ba ‘Alawi al-Husaini al-Tarimi al-Hadhrami (1252-1274H)
a)     Fath al-‘Aliy bi Jam’i al-Khilaf Bayna  Ibn Hajar wa Ibn al-Ramli

20.   Ibrahim bin muhammad bin Ahmad al-Bajuri (1198-1277H/1784-1860M)
a)     Hasyiah al-Bayjuri ‘ala Syarh Ibn Qasim

     21.   al-Sayyid Mushthafa bin Hanafi al-Zahabi al-Mishri al-Syafi’i (1280)
a)       Taqrir ‘ala Hasyiah al-Syarqawi ‘ala Tuhfah al-Thullab bi Syarh Tahrir Tanqih al-Lubab.
b)        al-Rasa-il al-Zahabiyyah fi al-Masa-il al-Daqiqah al-Manhajiyyah[20]

22.  Syeikh Abdul Hamid al-Syarwani (1289H/ 1872M)     
a)     Hasyiah ‘ala Tuhfah al-Muhtaj bi Syarh al-Minhaj      

23.  al-‘Allamah Syaikh Syihabuddin Ahmad bin Abdul Karim bin ‘Isa bin Ni’matullah  al-Turmanini al-Halabi  (1208-1293H).
a)     Syarh Manzumah Ibn ‘Imad[21]

24. al-Sayyid Muhammad bin Ahmad bin Abdul Bariy al-Ahdal[22]  (1294H)
a)  Nasyr al-A’lam Syarh al-Bayan wa al-I’lam bi Muhimmat Ahkam Arkan al-Islam[23]
b)     Ifaadah al-Saadah al-‘Umad bi Taqrir Ma’ani Nazam al-Zubad



[1] Iaitu hasyiah bagi kitab Manhaj al-Qawim karya Ibn Hajar al-Haytami (). Kitab Manhaj al-Qawim disusun oleh Ibn Hajar sebagai huraian bagi kitab Masail al-Ta’lim (al-Muqaadimah al-Hadhramiyyah) karya al-‘Allamah Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).

[2] Iaitu komentar terhadap kitab Bidayah al-Hidayah karya Imam al-Ghazali (505H). Walaupun kitab ini terkenal sebagai kitab tasawuf, namun isi kandungan juga padat dengan perbincangan fiqh mengenai ibadat mengikut aliran mazhab al-Syafi’i.

[3] Hasyiah bagi Syarh Manhaj al-Thullab (judul asalnya Fath al-Wahhab), iaitu karya Zakariya al-Anshari (926H) bagi kitabnya Manhaj al-Thullab. Kitab ini terkenal dengan judul Hasyiah al-Jamal ‘ala Syarh al-Manhaj.

[4] Iaitu beberapa catatan ringkas terhadap sebahagian isi kandungan kitab Fath al-Jawwab bi Syarh Manzumah Ibn al-‘Imad  karya Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Hamzah bin Ahmad al-Anshari al-Ramli (957H). Manakala kitab Fath al-Jawwab adalah  huraian (syarah) bagi kitab Manzumah Ibn al-‘Imad fi al-Ma’fuwat karya Ibn al-‘Imad al-Aqfahsi (808H). 

[5] Iaitu sebuah hasyiah (komentar) terhadap kitab al-Iqna’ fi Hal Alfazh Abi Syuja' karya al-‘Allamah Muhammad al-Khathib al-Syarbini (977H). Kitab ini terkenal di kalangan ulama mazhab Syafi’I sebagai  al-Bujairimi ‘ala al-Khathib.

[6] Hasyiah bagi kitab Fath al-Wahhab bi Syarh Manhaj al-Thullab,  iaitu karya Syaikul Islam Zakariya al-Anshari (926H) bagi kitabnya Manhaj al-Thullab. Manhaj al-Thullab.  Judul asal kitab ini adalah al-Tajrid Li Naf‘ al-‘Abid, namun ia lebih dikenali dengan Hasyiah al-Bujairimi ‘ala Syarh al-Manhaj.

[7] Kitab yang terkenal dengan judul Hasyiah al-Syarqawi ‘Ala Syarh al-Tahrir ini merupakan sebuah hasyiah (komentar) karya  al-Syarqawi terhadap kitab Tuhfah al-Thullab bi Syarh Tahrir Tanqih al-Lubab, karya Syaikhul Islam Zakariyya al-Anshari (926H).

[8]  Huraian bagi kitab Taysir al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i (al-Taisir fi Nadzam al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi'i), karya Syarafuddin Yahya bin Nuruddin bin Musa Bin Ramadhan bin ‘Umairah al-‘Imrithi (988H), iaitu sebuah kitab fiqh yang disusun dalam bentuk nazam bagi kitab al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i karya Syaikul Islam Zakariyya al-Anshari (926H). Kitab Fath al-Qadir al-Khabir bi Syarh Taysir al-Tahrir ini boleh didownload di pautan

[9] Saya belum mendapat maklumat mengenai tahun kewafaant beliau. Memandangkan beliau merupakan salah seorang murid kepada Syaikh Abdullah bin Hijazi bin Ibrahim al-Syarqawi (1150-1227H), maka keberadaan nama beliau di sini adalah sesuai. Wallahu a’lam.

[10]Iaitu sebuah hasyiah (komentar) bagi kitab Syarh al-Sittin Mas-alah, yang disusun oleh al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas  Ahmad bin Hamzah bin Ahmad al-Anshari al-Ramli (957H). Manakala kitab Syarh al-Sittin Mas-alah pula adalah sebuah kitab yang menghuraikan matan  al-Sittin Mas-alah   karya al-Imam al-‘Alim Abu al-‘Abbas Ahmad al-Zahid (819H).

[11] Walaupun kitab Siyar al-Salikin dan Hidayah al-Salikin merupakan dua buah kitab dalam bidang tasawuf, namun kandungannya juga memuatkan bidang fiqh ibadah. Kitab Siyar al-Salikin merupakan sebuah kitab terjemahan dan huraian bagi kitab Lubab Ihya ‘Ulumiddin, iaitu ringkasan bagi kitab Ihya ‘Ulumiddin , karya Imam al-Ghazali (505H). Manakala kitab Hidayah al-Salikin pula merupakan terjemahan dan huraian kepada kitab Bidayah al-Hidayah, yang juga karya al-Imam al-Ghazali.

[12] Kitab ini merupakan huraian bagi matan Manzhumah al-‘Azizi fi Masa-il al-Jama’ah (في مسائل الجماعة منظومة العزيزي), iaitu sebuah kitab yang membicarakan mengenai beberapa persoalan solat berjamaah – yang  disusun dalam bentuk nazam oleh al-‘Allamah al-Syaikh ‘Ali bin Ahmad al-‘Azizi al-Bulaqi al-Syafi’i (1070H/1660M)

[13] Iaitu huraian bagi kitab Faidh al-Malik al-‘Allam, karya gurunya al-‘Allamah Muhammad Shalih Rayyis (1187 -1240 H).

[14] Kitab Sullam al-Mubtadi telah disyarah oleh  Muhammad Nur al-Fathani (1290-1363 H /1873-1944 M) melalui karyanya Kifayah al-Muhtadi Syarh Sullam al-Mubtadi.

[15] Kitab ini menerangkan bebrapa  keuzuran yang dibenarkan makmum menyalahi imam dalam tiga rukun yang panjang. Kandungan kitab ini merupakan terjemahan Syeikh Daud al-Fathani bagi beberapa masalah berkaitan dari kitab Syarah Manzumah Syeikh al-‘Azizi fi Masail al-Jama’ah, iaitu karya gurunya Syaikh Muhammad Shalih bin Syaikh Ibrahim al-Rayyis  (1187 -1240 H).

[16] Huraian bagi kitab al-Risalah al-Jami'ah wa al-Tazkirah al-Nafi'ah karya  Ahmad bin Zayn bin ‘Alawin bin Ahmad al-Habsyi al-‘Alawi al-Hadhrami (1069-1145H /1658-1733M)

[17] Iaitu huraian bagi kitab Masa-il al-Ta’lim, yang juga dikenali sebagai al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah, sebuah karya al-‘Allamah Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).

[18] Kitab ini adalah ringkasan bagi kitab al-Mawahib al-Sunniyyah karya beliau yang disebutkan di atas. Kitab ini lebih terkenal sebagai syarah kitab Masa-il al-Ta’lim berbanding kitab al-Mahawahib al-Sunniyah. 


[19]Kitab ini telah diberi huraiannya oleh Syaikh Muhammad Nawawi al-Bantani (1316H/1898M), melalui karyanya Mirqatu Su’udi al-Tashdiq fiy Syarh  Sullam al-Taufiq.

[20] Iaitu beberapa huraian terhadap sebahagian isi kandungan kitab  Manhaj al-Thullab karya Syaikh al-Islam Zakariyya al-Anshari (826-926H).

[21] Huraian bagi kitab Iaitu syarah bagi kitab Manzumah ibn al-‘Imad fi al-Mafuwat.  karya Ibn al-‘Imad al-Aqfahsi (808H).

[22] Beliau adalah mufti Yaman pada zamannya.

[23] Huraian bagi kitab al-Bayan wa al-I’lam bi Muhimmat Ahkam Arkan al-Islam,  karya  Sayyid Abu Bakr bin Abu al-Qasim bin Ahmad bin Muhammad al-Ahdal al-Husaini al-Yamani (984-1035H).