Kitab-kitab matan fiqh mazhab Syafi’i


Dalam catatan ini, insya Allah saya cuba senaraikan matan-matan fiqh mazhab Syafi’i sekadar maklumat yang saya perolehi. Kitab-kitab fiqh yang saya anggap sebagai matan fiqh di sini ialah kitab-kitab fiqh yang mempunyai kitab-kitab huraian (syarah)nya yang pernah disusun oleh para ulama, walaupun hanya mempunyai satu kitab huraiannya. Perlu juga disebutkan terdapat juga matan-matan fiqh ini sebenarnya merupakan ringkasan, huraian dan nazam bagi karya fiqh sebelumnya. Semoga bermanfaat.

1.   Mukhtashar al-Muzani fi Furu’ al-Syafi’iyyah (مختصر المزني في فروع الشافعية), karya Imam Abu Ibrahim, Ismail bin Yahya bin Isma’il al-Mishri al-Muzani  (175-246H).

2.   al-Miftah fi al-Fiqh al-Syafi’i (المفتاح في الفقه الشافعي), karya al-Imam al-Qadhi Abu al-‘Abbas, Ahmad bin Abu Ahmad al-Thabari al-Baghdadi al-Syafi’i (335H/946M), yang  terkenal dengan gelaran Ibn al-Qash.

3.   al-Talkhish (التلخيض), karya al-Imam Abu al-‘Abbas, Ahmad bin Abu Ahmad al-Thabari al-Baghdadi al-Syafi’i (335H/946M) yang terkenal dengan gelaran Ibn al-Qash.

4.      al-Ibanah fi Furu’ al-Syafi’i,  karya al-Imam Abu al-Qasim Abdurrahman bin Muhamad Ahmad bin Fawran al-Fawrani (461H).

5.    al-Furu’ fi al-Mazhab (الفروع في المذهب), karya al-Imam al-‘Allamah Syaikh al-Islam Abu Bakr Muhammad bin Ahmad bin Muhammad al-Qadhi bin al-Haddad al-Mishri al-Syafi’i (344H). Beliau terkenal dengan gelaran Ibn al-Haddad al-Kinani.

6.     al-Muhazzab fi Fiqh al-Imam al-Syafi’i (المهذب في فقة الإمام الشافعي), karya Imam Abu Ishaq  Ibrahim al-Syairazi al-al-Fairuzabadi (393-476H).

7.    ‘Uyun al-Masa-il (عيون المسائل), al-Imam Abu Bakr Ahmad bin al-Hasan bin Sahl al-Farisi (350H/961M). 

8.   al-Tanbih , karya al-Imam Abu Ishaq Ibrahim al-Syairazi al-al-Fairuzabadi (393-476H).

9. al-Syamil al-Kabir ‘ala Mukhtashar al-Muzani, karya Ibn al-Shabbagh, Abu Nashir Abdul Sayyid bin Abdul Wahid al-Baghdadi (400-477H). 

10. al-Wasith fi al-Mazhab (الوسيط في المذهب), karya Hujjatul Islam al-Imam Abu Hamid Muhammad bin Muhammad al-Ghazali (450-505H.
  
11.  al-Wajiz Fi Fiqh al-Imam al-Syafi’i (الوجيز في فقه الإمام الشافعي), karya Hujjatul Islam al-Imam Abu Hamid Muhammad bin Muhammad al-Ghazali (450-505H).

12.  Ghayah al-Ikhtishar / al-Ghayah wa al-Taqrib / Al-Taqrib / Matab Abu Syuja’, karya al-Imam Abu Syuja’ Ahmad bin al-Husain bin Ahmad al-Ashfahani (593). 

13. al-Hadiy fi al-Fiqh[1], karya Quthbuddin Abu al-Ma’ali Mas’ud bin Muhammad bin Mas’ud al-Thuraisyisyi al-Naysaburi (505-578H).

14.  Mukhtashar al-Tabrizi,  karya al-Imam Aminuddin Abu al-Khayr Muzaffar bin Abu Muhammad bin Ismail al-Rarani al-Tabrizi (558-621H).

15.  al-Muharrar Fi al-Fiqh al-Syafi’i (المحرر في الفقه الشافعي), karya Syaikh al-Islam al-Imam Abu al-Qasim Abdul Karim bin Muhammad bin Abdul Karim al-Rafi-‘iy al-Qazwini (555-624H).

16. al-Hawi al-Shaghir (الحاوي الصغير), karya Imam Najmuddin Abdul Gaffar bin Abdul Karim al-Qazwaini al-Syafi’i (585-665H)

17.  Minhaj al-Thalibin (منهاج الطالبين), karya Imam Muhyiddin, Abu Zakariyya Yahya bin Saraf al-Nawawi (676H).

18. al-Iydhah fi Manasik al-Hajj wa al-‘Umrah, karya Imam Muhyiddin, Abu Zakariyya Yahya bin Saraf al-Nawawi (676H). 

19. al-Irsyad (الإرشاد), karya al-Imam Ibn al-Muqri, Ismail bin Abu Bakr bin Abdullah al-Muqri al-Zabidi al-Yamani (755-837H).

20. ‘Umdah al-Salik wa ‘Uddah al-Nasik (عمدة السالك وعدة الناسك), karya al-Imam al-‘Allamah Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin al-Naqib al-Mishri (702-769H). Beliau terkenal dengan gelaran Ibnu al-Naqib al-Mishri. 

21. al-Anwar li A’mal al-Abrarkarya al-Imam al-'Allamah Syaikh Jamal al-Din Yusuf bin Ibrahim al-Ardabili (779H).

22. Tanqih al-Lubab, karya al-Imam Waliyuddin Abu Zur’ah Ahmad bin al-Hafizh Abdul Rahim al-‘Iraqi (762-826H).

23. Masa-il al-Ta’lim (مسائل التعليم), karya al-Imam al-‘Allamah Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).

24. al-Mukhtashar al-Shaghir (المختصرالصغير)/ al-Mukhtashar al-Lathif (المختصر اللطيف), karya al-Imam al-‘Allamah Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).

25. Manhaj al-Thullab, karya Syaikh al-Islam, al-Qadhi Zaynuddin  Abu Yahya Zakariya bin Muhammad bin Ahmad al-Anshari al-Sunaiki al-Mishri (823-926H)

26. Tahrir Tanqih al-Lubab (تحربر تنقيه اللباب), karya Syaikh al-Islam, al-Qadhi Zaynuddin  Abu Yahya Zakariya bin Muhammad bin Ahmad al-Anshari al-Sunaiki al-Mishri (823-926H). 

27. Sittin Mas-alah, karya al-Imam al-‘Alim Abu al-‘Abbas Ahmad al-Zahid (819H)

28. al-‘Ubab (العباب),  karya al-Allamah al-Qadi Shafiyuddin Abu al-Surur Ahmad bin Umar al-Zabidi al-Yamani –terkenal dengan gelaran al-Muzajjad (847-930H).

29. Qurrah al-‘Ayn, karya  Syaikh Zaynuddin bin Abdul Aziz bin Zaynuddin al-Malibari al-Fannani (987H). 

30. Safinah al-Najakarya Syeikh Salim bin Abdullah bin Sa'd bin Samir al-Hadhrami al-Syafi’i. 

31.  Safinah al-Sholah (سفينة الصلاة), karya Syaikh Abdullah bin ‘Umar bin Yahya al-Hadhrami al-Syafi’i (1209-1265H/1794-1849M)

32. Sullam al-Mubtadi, karya Syaikh Dawud bin Abdullah al-Fathani (). 

33. Sullam al-Tawfiq ila Mahabattillah ‘ala al-Tahqiq (سلم التوفيق إلى محبة الله على التحقيق), karya Syaikh 'Abd Allah bin al-Husain bin Hakim bin Muhammad bin Hasyim Ba'alawi al-Hadhrami al-Tarimi (1191-1272). 

34. al-Durar al-Bahiyah (الدرر البهية فيما يلزم المكلف من العلوم الشرعية), karya Sayyid Abu Bakar bin Sayyid Muhammad Syatha al-Dimyathi (1310H) 

35. Mursyid al-Anam ila ma Yajib Ma’rifatuh min al-‘Aqa-‘id wa al-Ahkam (مرشد الأنام إلى ما يجب معرفته من العقائد والأحكام). karya al-‘Allamah Syaikh  Muhammad bin Abdullah bin Abdul Lathif al-Jardani al-Husaini al-Diyamthi (1331H).  


37.  al-Yaqut al-Nafis Fi Mazhab Ibn Idris, karya al-Sayyid Ahmad bin ‘Umar al-Syathiri (1312-1360H).

38. al-Risalah al-Jami’ah wa al-Tazkirah al-Nafi’ahkarya al-‘Allamah al-Sayyid Ahmad bin Zain bin ‘Alawi bin Ahmad al-Habsyi (1069-1145H), seorang tokoh ulama terkenal mazhab Syafi’i dari Hadhramaut, Yaman.

39.  al-‘Uddah wa al-Silah fi Ahkam al-Nikah (العدة والسلاح في أحكام النكاح), karya al-Imam Muhammad bin Ahmad bin Abdullah Ba fadhal al-Hadhrami al-Tarimi al-‘Adani (840-903H). Ia merupakan sebuah kitab fiqh ringkas yang menerangkan secara khusus mengenai hukum-hukum perkahwinan dalam Islam berdasarkan mazhab Syafi’i. 

40. Hadiyyah al-Nashih wa Hizb al-Falah al-Najih (هدية الناصح وحزب الفلاح الناجح), karya  Imam Shihab al-Din Abu al-‘Abbas Ahmad bin Muhammad al-Zahid (819H). Kitab ini telah dihuraikan oleh al-Imam Syamsuddin, al-Jamal Muhammad bin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Hamzah bin Ahmad Syihabuddin al-Ramli al-Munufi  (al-Syafi’i al-Shaghir) (919-1004 H), melalui karyanya yang berjudul  'Umdah al-Rabih fi Ma'rifah al-Tariq al-Wadhih Syarh Matn Hadiyyah al-Nashih wa Hizb al-Falah al-Najih (عُمْدَةُ الْرَابِحْ فِي مَعْرِفَة الطَّرِيق الوَاضِح شَرْحُ مَتن هَدِيَّةِ النَّاصِحْ).

41. Faidh al-Malik al-‘Allam (فيض الله الملك العلام), karya al-‘Allamah al-Syaikh Muhammad Shalih bin Syaikh Ibrahim al-Rayyis (1187-1240H). Kandungan kitab ini menerangkan tatacara ibadat haji dan umrah. 

42. Syuruth al-Ma’mun wa al-Imam (شروط المأموم والإمام), karya al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Ahmad bin Hamzah al-Ramli (957H). Kitab ini telah dihuraikan oleh al-Imam Syamsuddin Muhammad bin Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Ahmad bin Hamzah al-Ramli al-Munufi (919-1004H) melalui karyanya yang berjudul Ghayah al-Maram fi Syarh Syuruth al-Ma’munm wa al-Imam (غاية المرام في شرح شروط المأموم والإمام). 

43. Nahaj al-Thalib li Asyraf al-Mathalib (نهج الطالب لاشرف المطالب adalah sebuah karya fiqh mazhab Syafi’i yang disusun oleh Syaikh Abu Hadiy Muhammad bin Ahmad bin Hasan bin Abdul Karim al-Khalidi al-Jawhari (1215H). 


Dalam bentuk nazam;


1.    al-Rahabiyyah fi al-Fara-id, karya Imam Abu Abdullah Muhammad bin Ali bin Muhammad al-Hasan al-Rahabiy al-Syafi’i (557H).

2.  al-Bahjah al-Wardiyyah (البهجة الوردية), karya Ibn al-Wardi,  Zaynuddin Abu Hafsh ‘Umar bin al-Muzaffar bin ‘Umar al-bin al-Wardi Mu’arri al-Kindi (749H).

3. Manzumah Ibn al-‘Imad fi al-Ma’fuwat (منظومة ابن العماد في المعفوات)karya al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin al-‘Imad bin Yusuf al-Aqfahsi (808H).

4.    Shafwah al-Zubad, karya Ibn Ruslan, Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin al-Husain bin Hasan bin ‘Ali bin bin Ruslan al-Ramli al-Maqdisi al-Syafi’i (753H -844H).

5.  Manzumah al-Durrah al-Muntadhirah fi Ma’fuwwi min al-Najas (منظومة الدرة المنتضِرَة في المَعْفُوِّ من النجاس)adalah sebuah karya fiqh mazhab Syafi’i yang disusun dalam bentuk nazam oleh Syaikh al-‘Allamah Syihabuddin Ahmad al-Syarunbulali al-Syafi’i (), iaitu seorang mufti daerah Haleb, Iraq pada zamannya. 

6.    Manzhumah al-‘Azizi fi Masa-il al-Jama’ah (منظومة العزيزي في مسائل الجماعة), karya al-‘Allamah al-Syaikh ‘Ali bin Ahmad al-‘Azizi al-Bulaqi al-Syafi’i (1070H/1660M).

7.  Manzhumah Fi ma Yahill wa Yahram min al-Hayawan (منظومة فيما يحل ويحرم من الحيوان), merupakan sebuah karya fiqh yang membincangkan secara khusus mengenai hukum halal dan haram berkaitan dengan haiwan. Kitab yang disusun dalam bentuk nazam yang melebihi 400 bait ini adalah karya al-Imam Syihabuddin Ahmad bin ‘Imad al-Aqfahsi al-Syafi’i (750-808H), yang terkenal dengan gelaran Ibn al-‘Imad. 


9.   Manzhumah fi al-Shuwar allati Yastahibb Fiha al-Wudhuk (منظومة في الصور التي يستحب فيها)karya al-Hafizh Zaynuddin Abdul Rahim bin al-Husain al-‘Iraqi (806H). Kandungan nazam ini secara khusus menyenaraikan 40 keadaan yang disunatkan bagi umat Islam mengambil wuduk. 

10. Nihayah al-Tadrib fi Nadzm Ghayah al-Taqrib (في نظم غاية التقريب نهاية التدريب), merupakan karya Syaikh Syarafuddin Yahya bin Nuruddin bin Musa Bin Ramadhan bin ‘Umairah al-‘Imrithi (988H). 

11. al-Taysir fi Nazhm fi al-Fiqh al-Syafi’i (التيسير في نظم التحرير في الفقه الشافعي), merupakan karya fiqh mazhab Syafi’i yang disusun oleh al-Imam Syarafuddin Yahya bin Nuruddin bin Musa Bin Ramadhan bin ‘Umairah al-‘Imrithi (988H).

12. al-Khulashah fi Nazhm al-Rawdhah (الخلاصة في نظم الروضة), karya al-Hafizh Jalaluddin Abdul Rahman al-Suyuthi (911H).  







[1] Huraiannya disusun oleh Baha-uddin Abu al-Qasim Hibbatullah bin Abdullah bin Sayyid al-Kull al-Qafthiy (600-697H), melalui kitabnya Syarh al-Hadiy.

3 comments: